DE SOMBERHEID VAN DE THEOLOGEN

Beste Rens,

Zaterdag viel IdW1 van dit jaar 2008 in m’n bus. Zondag heb ik jouw artikel nog eens gelezen. Het was een goede preek.

Zojuist zag ik op de site van Ter Schegget dat alle artikelen daar ook op stonden. Er blijft echter iets bij me haken. Dat is de grote somberheid van al die verzamelde theologen op die dag, somberheid over wat nog met deze wereld te doen.

Terwijl ik zelf helemaal niet zo somber ben over dit alles. Misschien is dat als volgt te verklaren:

Ter Schegget doceerde in de jaren 60 en 70 op De Horst in Driebergen. Ik ging in 1968 bij Philips in Apeldoorn werken, nog zeer verdiept in het uitwerken van m’n visie op man en vrouw. Nadat ik die enigszins op papier had gezet en niemand die zag zitten, ben ik me maar op de plaats waar ik was, meer met Philips en de maatschappij gaan bemoeien. Ik werd m.n. lid van de vakbeweging en we gingen daar bedrijfsledengroepen opzetten en voor de stem van de werkers opkomen. Daarbij werden we geholpen door vakbondsbestuurders, die, juist, opgeleid waren op De Horst, bijvoorbeeld Johan Stekelenburg. Het sop van De Horst druppelde zo op ons in de industrie.

Wat er toen speelde was de medezeggenschap via de ondernemingsraad. Grote vraag was toen voor de socialisten: doen we daaraan mee en worden we zo medeplichtig aan deze wereld of doen we niet mee, maar wachten we tot, zoals Marx had voorspeld, de kapitalistische maatschappij zou instorten en wij het dan vanzelf konden overnemen?

Nou, je weet: wij deden mee. Ik heb een hele carrière aan vakbondsactiviteiten en OR-werk achter de rug. En ook het Philips-concern heb ik van vele kanten meegemaakt. Daar heb ik toch een bepaalde kijk op de wereld aan overgehouden: Is dat nou zo verkeerd dat Philips radio’s, tv’s enz. over de wereld verspreidt en zo de communicatie tussen de mensen, ook de armen, bevordert? Nee, maar pas op voor je eigen rechten als werknemer én op de rechten van werknemers in die andere landen. Dat laatste is toch het thema van de vakbeweging. En als er één groepering in de huidige maatschappij is, die nog wat doet aan bevordering van rechten, dan is het de vakbeweging. Niet? “Willen we naar de Dam, dan gane we naar de Dam.”

En wat ik vrees, is dat al die sombere theologen zijn blijven steken in die marxistische visie, wachtend op die ineenstorting, die alleen heel anders uitpakte, en niet hebben meegekregen wat er hier en nu gebeurde. Terwijl je, als je actief bent in de vakbeweging, helemaal geen tijd hebt om somber te zijn, omdat er van alles, nú, te doen is. Dit wat de somberte der theologen betreft.

“De liefde als verantwoordelijkheid voor de ander en voor de wereld is de toegangsweg ons gewezen”, de een na laatste zin van je stuk. Dat is ook waar Ter Schegget op uitkomt. En ik ben het er helemaal mee eens. Toch mis ik in deze theologie een begrip, dat daar toch ook bij hoort: ‘gelijkheid’. Voor God zijn we toch allemaal gelijk?! Al is dat in deze wereld voor een groot deel anders.

Maar de grote kerkelijke revoluties hadden toch met gelijkheid te maken? De Romeinse keizer was geen god, maar gelijk aan ons, een mens. Daarvoor hebben de eerste christenen zich toch voor de leeuwen laten werpen? En wonder boven wonder lukte het ze dat erdoor te krijgen. En de reformatie ging toch ook uit van de gelijkheid van de christenmens en wees dus de paus en de keizer terug?

Is op dit moment niet een uitdaging ook de verhouding man – vrouw vanuit deze goddelijke gelijkheid op te vatten?

Ter Schegget stelde aan het eind van zijn leven vragen aan jonge mensen over hun visie op het leven, wat zij wilden, zo is ons verteld. Later bedacht ik: Ja, wat wil de jeugd nou? Dat is: seks, drank, drugs en rock ‘n’ roll. Moeten we ons daar niet eens theologisch in verdiepen? Nou, wij tweeën deden dat vorig jaar in IdW. Met weinig resultaat.

Maar als je die bijeenkomst over Ter Schegget zag, zag je ook dat theologie kennelijk een mannenzaak is. Vrouwen speelden slechts een dienende rol. Overal op aarde is dat al anders, maar in Nederland gebeurt alles 50 jaar later.

Nou ja, wij zijn hier toch al zo’n 50 jaar mee bezig? Misschien komt de tijd er bijna aan dat de goddelijke gelijkheid uit Genesis op deze aarde zal neerdalen.
Laat ons ook hiervoor blijven ijveren.

Aart van den Dool