In januari van dit jaar verscheen bij Amsterdam University Press het boek “De bijbel als biografie van God en mensen. Geschiedenis en hergebruik van teksten” van de hand van Eep Talstra. Dat ‘bijbel’ in de titel, tegen de regels en gebruiken in, met een kleine letter geschreven wordt, is geen vergissing, maar een bewuste keuze. Talstra wil de bijbel lezen als elk ander boek, modern, literair-kritisch en historisch-kritisch. De bijbel is ook geen eigendom van de kerk. En toch is dit slechts één zijde van de medaille, want Talstra’s boek is ook een poging om de kloof tussen kerk en wetenschap wat te dichten, bijbelonderzoek en (gelovige) bijbellezers met elkaar in gesprek te brengen. Hij meent de sleutel gevonden te hebben in de karakterisering van de bijbel als biografie van God en mensen. Allereerst biografie van God, die een echt ‘ik’ is, die steeds weer anders blijkt te zijn, mee wisselt met de tijden, ageert en reageert, maar dat alles om het verbond gaande te houden, om trouw te kunnen blijven. God is een veranderlijke Volhouder. Zo is de bijbel ook biografie van mensen, die in Hem geloven, zijn trouw vertrouwen. Udo Doedens en Willem Maarten Dekker spraken Talstra over zijn boek, maar ook over zijn gang door het leven en door de theologie. Het verslag van dit gesprek vormt het leeuwendeel van dit nummer. We hebben er allemaal belang bij dat de heilloze afgrond tussen denken en geloven, die zich binnen de theologie ook presenteert als afgrond tussen bijbelwetenschap en dogmatiek, wat gedempt gaat worden. We hebben daarin nog een heel lange weg te gaan, maar het boek van Talstra zet in ieder geval stappen op die weg.

Bij een krimpende kerk en theologie hoort ook het verschijnsel dat wij voortdurend afscheid nemen van theologen die veel betekend hebben – en die niet altijd opvolgers vonden. Bob Goudzwaard was een pionier in een denken, dat nu pas echt breder opgepakt lijkt te worden, een denken dat de afbraak van ons leefmilieu werkelijk als zonde ging zien. Hij overleed, en Herman Noordegraaf gedenkt hem. Ook Jürgen Moltmann ging heen, op een leeftijd waar de Schrift niet van durft te dromen. De boog van zijn werk spant zich over vele decennia, maar de hoop bleef leidend. In een volgend nummer willen wij hem gedenken.

Verder in dit nummer een gedicht van Udo Doedens; een ‘gebed’ dat eigenlijk naast het ‘onverhoorde gebed’ uit het vorige nummer gelezen moet worden. Dan hebben wij nog een stuk van Jilles de Klerk over Indonesië en van Jan Bruijn over o.a. het zeer actuele thema van het pacifisme, een thema dat At Polhuis ook aan de orde stelde enkele nummers geleden. Misschien verbaast het u dat er in ons tijdschrift nog niet méér geschreven is over de oorlogen in Oekraïene en Gaza, over de studentenprotesten die daarvan het gevolg waren, over de Europese verkiezingen en over meer. De voor de hand liggende reactie: schrijft u er zelf over. Ook wie het niet weet mag het zeggen.

Willem Maarten Dekker

In de Waagschaal, nr. 7,  29 juni 2024