We sluiten het jaar en deze 50^ste feestelijke jaargang af – zij het in wat minder feestelijke stemming dan we een jaar geleden hoopten. De corona-zorgen gaan ditmaal gepaard met een steeds grimmigere maatschappelijke sfeer, polarisatie en agitatie.

Temidden van het ‘onechte nihilisme’ van complottheorieën met deels antisemitische inslag en tegen de eigen sluimerende maar niet minder ziekmakende moedeloosheid in, kan het misschien geen kwaad om de oerwoorden van de Schrift weer eens op te diepen. We sluiten daarom de serie Een halve eeuw In de Waagschaal af met een artikel uit 2017 van Rinse Reeling Brouwer die in navolging van Miskotte en zijn Bijbels ABC met zijn studenten op zoek ging naar oerwoorden van de Schrift voor nú. Er is gelukkig ook een feestelijke aanleiding voor deze keuze: de verschijning van de Engelse vertaling van Bijbels ABC: Biblical ABCs. Niets voor niets hebben Amerikaanse theologen juist nu de noodzaak gevoeld om, in antwoord op het destructief populisme dat in de VS hoogtij viert – ook onder christenen! – een bijbels alternatief te vinden. Op 8 en 9 november jl. werd er naar aanleiding van de verschijning een internationale online conferentie gehouden – waarover Niels den Hertog ons in dit nummer bijpraat.

Het ging Miskotte er in 1941 om, de teksten voor zichzelf te laten spreken en niet de concepten en preoccupaties van onszelf over de bijbel heen te leggen. Daarbij valt in onze dagen wellicht te denken aan onze obsessie met zaken als ‘succes’ of ‘identiteit’ – concepten die de religie van onze tijd weerspiegelen. Mirjam Elbers laat zien dat de kerk haar ‘identiteit’ misschien wel eerder zou moeten durven verliezen dan erop hameren. Dat deze principiële bestaansonzekerheid van de kerk in feite ook voor de democratie geldt, laat Jan Muis zien aan de hand van Müller, Lefort, Barth en Jüngel.

At Polhuis doet een spannende poging om de schriftwoorden te verbinden met heel concrete, menselijke ervaringen in het Midden-Oosten. Op het scherpst van de snede dus.

Wie in en na de kersttijd doorgaat met het lezen en uitleggen van het Johannes-evangelie kan zijn hart ophalen aan de artikelen van Barbara de Groot en Klaas Holwerda. Coen Constandse bedient de kerstpredikers met zijn meditatie over het licht en de duisternis die op het licht geen vat krijgt. Hard nodig deze dagen: te weten dat zelfs in het ‘wereldfeest van de dood’ (Thomas Mann) dát licht niet verduisterd kan worden.

Mirjam Elbers

In de Waagschaal, jaargang 50, nr. 12. 11 december 2021