Een samenleving heeft nodig dat het gesprek gevoerd wordt tussen diegenen die van mening verschillen. Waar dat gesprek verstomt kan een kloof ontstaan. Over een kloof tussen politiek en burger gaat het de laatste tijd vaak. Coen Constandse staat daarbij stil. Tot zijn schrik ontdekte hij bij zichzelf een grotere moeite dan voorheen om straks te gaan stemmen. Is hij aan de andere kant van de kloof terechtgekomen? De zaak blijkt complexer: de manier waarop de politiek de laatste jaren gestalte krijgt, blijkt steeds minder te vragen om een gesprek. Het beeld is niet langer dat van burger en overheid. Wij zijn klanten op de markt geworden – en in een verhouding van levering en afname lijkt gesprek niet nodig.

Overigens is er wel veel gesprek in dit nummer. In nummer 10 van de vorige jaargang stelde Willem Maarten Dekker de verhouding van kerk en staat aan de orde. Voor At Polhuis en Jan Bruin reden om in de pen te klimmen en de vraag te stellen wat onder de huidige omstandigheden precies de ruimte van de kerk is en welk gebruik van die vrijheid bij de kerk en haar boodschap past.

Victor Kal reageert op de bespreking die Rinse Reeling Brouwer in nummer 1 van deze jaargang aan zijn boek de list van Spinoza wijdde. Bij die gelegenheid komt hij te spreken over Spinoza’s gedachten over politiek

Reeling Brouwer zelf geeft iets weer van een aanzet tot gesprek binnen de EKD. Wanneer we aan de hand van Reeling Brouwer meeluisteren naar wat in Duitsland aan de orde wordt, blijkt al snel dat we zelf ook voor vragen komen te staan.

Het gesprek over God rechter- en linkerhand gaat ook door. Jilles de Klerk vraagt zich op grond van Ruth, Job en Miskotte af of er in het dogmatisch denken toch niet meer ruimte zou moeten zijn voor dualisme dan het denken in termen van Gods rechter- en linkerhand toelaat.

Dan is er het commentaar waarin Mirjam Elbers vaststelt dat in het discours in de VS feitelijk twee vormen van natuurlijke theologie tegenover elkaar staan. Prakke stuitte op een toevoeging aan het slot van het Dies Irae die een prachtig perspectief opent. Verder een artikel uit 1977 van J.M. Hasselaar over Tsjecho-Slowakije en een meditatie over Johannes 6 van ondergetekende.

En zo blijven we graag in gesprek!

Niels den Hertog

In de Waagschaal, jaargang 50, nr. 3. 6 maart 2021