Vlak voor de gedenkdagen van 4 en 5 mei verschijnt dit nummer. En nog weer komen er, soms na zeventig jaar zwijgen, nieuwe verhalen los van overlevenden van Auschwitz en Neuengamme. En over de dodelijke vergissing in de Lübecker Bocht, toen jachtvliegtuigen van de RAF meerdere schepen bombarderden en in een waar inferno zevenduizend gevangenen verongelukten. Ieder jaar weer raak je ervan onder de indruk. Verschillende negentigplussers stellen zich al bijna levenslang de vraag – waarom heb ik het wél overleefd?

Eén van hen kwelt zich, sinds ze op die ene dag op het perron van Auschwitz gedwongen werd te zeggen of de vrouw met wie ze gearmd loopt haar moeder of haar zus is – en ze moest eerlijk zijn, dacht ze, zo had moeder het haar voorgehouden, en die man keek zo dreigend, al bedacht ze in een fractie dat het voor haar moeder mogelijk het einde betekende – met de vraag: waarom heb ik dat toch gezegd? Hoe kan het leven dan tot een litanie worden, een lied waarvan het refrein zich blijft herhalen, zonder dat een mens zichzelf kan vergeven. Tegelijk, wat een kracht, wat een genade als zo’n gewonde, soms gebroken ziel in therapie dan weer een weg door en naar het leven vindt. Zelfs anderen op die weg voorgaat.

Ogenschijnlijk is er niets veranderd. U houdt ‘gewoon’ een nieuw en boordevol nummer van ons tijdschrift in handen. Waarin het notabene gaat over Judas en Paulus, Barth en Van de Beek – om maar enkele namen uit de verschillende bijdragen in dit nummer te noemen. We hebben in onze kring nee, geen afscheid van Wessel ten Boom genomen, maar hem wel op alle mogelijke manieren en in dankbaarheid ‘vrijgesteld van werkzaamheden’. Ondertussen zult u ontdekken in deze en de komende nummers – hij is volop schrijvend onder ons.

Van verschillende kanten werden we als redactieleden de afgelopen weken bemoedigd en aangesproken in de trant van: ‘Sterkte ermee, wél doorgaan hoor, we begrijpen dat het allemaal aan een zijden draadje hangt’. Vooralsnog hebben we als redactie inderdaad besloten door te gaan, en we zijn zelf ook benieuwd wat de toekomst ons brengt. Zoveel weten we wel: aan uitdagingen voor een tijdschrift voor theologie, cultuur, en politiek geen gebrek! Alleen wist Cicero al: tempus te citius quam oratio deficiet: tijd zal u eerder ontbreken dan woorden…

Peter Verbaan

(In de Waagschaal, jaargang 47, nr. 5. 28 april 2018)