EEN DODE UIT DE EERSTE WERELDOORLOG

Op de vlooienmarkt in Chalons-sur- Marne heb ik een aantal ansichtkaarten uit 1919 gekocht, die van onder tot boven dicht beschreven waren in hetzelfde handschrift, als een brief in vervolgen.

De met de hand ingekleurde kaarten stellen woeste berglandschappen voor, of een kasteel in de avond, een ondergaande zon in een meertje, met een boeket of twee viooltjes (penseetjes!) erbij. ‘Uw kleine meisje dat van U houdt, Fernande’ schrijft aan haar Chers Parents in Berlise –dat ik in het Michelinboek niet kon vinden – vanuit Conflans, ten N.W. van Parijs, waar ze logeert bij haar Marraine, haar peetmoeder, die met en voor haar kleren in Parijs heeft gekocht voor een bij te wonen huwelijk. De Maurice over wie ze schrijft blijkt een neefje dat eerste communie moet doen. Dat nederige ‘kleine meisje dat van U houdt’ zal wel geïnspireerd zijn door de werken van de in 1897 gestorven en later heilig verklaarde Thérèse van Lisieux, die zichzelf voortdurend ‘de kleine Theresia’ noemde. Haar ‘Histoire d’une Ame’ maakte grote opgang.

Op de kaart van van 26 maart 1919 uit Conflans bedankt Fernande hartelijk voor de 100 francs die haar lieve ouders haar gestuurd hebben via Monsieur Fleury. Enigszins schijnheilig schrijft ze: ‘Het was niet nodig, want ik heb nog geld, maar het zal zeker gebruikt worden, misschien dat ik het aan Marraine (peettante) geef, als betaling voor de dingen die zij voor mij heeft gekocht, of misschien breng ik het mee terug als ik thuiskom.’ ‘André heeft bepaald geen geluk voor zijn huwelijk dat bepaald was op de 25^{ste en wij hebben kamers besproken in Parijs voor maandagavond, we laten ons haar onduleren bij de kapper van Conflans’.}

Zo babbelt ze maar door: We hebben prachtig weer. Hoe gaat het met uw paarden? Werken ze goed? We zijn gisteren bij Mme Mionet geweest en zondag gaan we naar Mme Lepeuve. Ik verveel me niet. Hebben jullie de kippen ontvangen? De eerste communie van Maurice zal op 15 juni zijn. Er zal dit jaar wel niet veel fruit zijn, want het is nog steeds koud en het regent voortdurend. ‘Hartelijke groeten aan alle mensen die over mij praten’ (!)

‘Mei 1919. Lieve ouders – we hebben vandaag pakjes andijviezaad gestuurd, want we weten nog niet zeker of we binnenkort naar Berlise kunnen komen, want de auto is nog niet gerepareerd. Nu kunt u ze nog zaaien als u wilt. Nog steeds in goede gezondheid’ enzovoorts.

‘Maurice is tevreden over zijn nieuwe leraar, hij gaat iedere morgen. Op het ogenblik heeft hij veel werk, want hij gaat elke dag om 5 uur 30 naar de catechismus. Mevrouw Fleury zal zeker tegen u gezegd hebben, zoals ze tegen mij zei: Als je naar Berlise teruggaat zullen ze wel zeggen dat je een kleine Parisienne geworden bent! Ik heb van Louise in Parijs gehoord dat de man van de bakkeres van Courvy aan de griep is gestorven en dat zij ook in bed lag, net als Raymond. (Dit was natuurlijk de ‘Spaanse griep’,) Zijn de kippen wel aangekomen? Neef heeft nog niets gehoord. Morgenmiddag gaan we naar Parijs om het pak van Maurice en mijn mantel te passen, dinsdag gaan we nog een keer voor mijn jurk – mijn onderjurk heb ik al gepast, die wordt erg mooi. O ja, ik vergeet steeds te zeggen dat mijn lerares zegt dat ik vooruitga met pianospelen.’

Tenslotte schrijft ze – vlak na de eerste wereldoorlog – tussen neus en lippen door iets dat werkelijk van belang is en dat mij schokte, maar dat dit levenslustige meisje kennelijk niet veel heeft gedaan: ‘Ik vergeet steeds tegen Papa te zeggen dat de meneer die hij bij meneer Mignot heeft ontmoet, die zijn zoon begin november (1918) verloren heeft, hem heeft teruggevonden, hij is begin januari vertrokken, nadat hij inlichtingen had gekregen, hij heeft hem meteen gevonden en hij heeft hem herkend aan verschillende voorwerpen die hij bij zich had, hij heeft voor hem een lijkkist laten maken en heeft hem begraven in het land waar hij was, hij was blij dat hij hem teruggevonden had, het schijnt dat hij niet erg vergaan was.

Ik heb de kaart van André gekregen. In afwachtingvan het genoegen nieuws van u te ontvangen voegt de hele familie zich bij mij om u van ganser harte te omhelzen. Uw kleine meisje dat van u houdt, Fernande.’

Laura Reedijk-Boersma