Een tentoonstelling in het Catharijneconvent

Onlangs zag ik de tentoonstelling Verstilde emotie in het Catharijneconvent in Utrecht. ‘Beelden ontmoeten elkaar’, is de ondertitel. In het museum dat voor een groot deel opnieuw wordt ingericht en daarom voorlopig gedeeltelijk gesloten is, zijn enkele zalen gewijd aan een groot aantal prachtige middeleeuwse religieuze beeldhouwwerken uit eigen bezit. Hier en daar wordt er een werk uitgelicht dat als het ware een samenspraak begint met een beeld over hetzelfde onderwerp van een moderne kunstenaar, Pierre de Grauw. Deze de Grauw, geboren in 1921 in Utrecht, heeft contact gezocht met het Catharijneconvent, het museum voor religieuze kunst in de Domstad. Enkele beelden en tekeningen van hem zijn inmiddels vanwege hun hoge kwaliteit aangekocht en in de collectie opgenomen.

Het aardige aan de tentoonstelling is ook dat er een filmpje is gemaakt over Pierre de Grauw en zijn visie op de bijbel en op de wereld, aan de hand van de werken die hier staan opgesteld. Deze vriendelijke kunstenaar blijkt een Augustijner priester te zijn geweest, die in 1950 vanuit Nederland uitgezonden werd naar Bagneux, dichtbij Parijs. In zijn vrije tijd tekende en schilderde hij. Omdat hij in de zeventiger jaren trouwde mocht hij niet langer werkzaam zijn als priester… Het tuinhuisje van de parochiekerk is echter nog steeds zijn werkplaats, hij heeft zich er vooral op beeldhouwwerk toegelegd. Zijn inspiratie daarvoor kwam uit de bijbel. Hij zal het niet makkelijk gehad hebben. Uit geldgebrek gebruikte hij afvalhout, dat hij combineerde met brons of koper.

De door hem gebeeldhouwde vrouw van Lot wordt in deze tentoonstelling samen met een middeleeuwse Maria Magdalena tentoongesteld onder de titel ‘Schuld en boete’. Volgens de Grauw is de vrouw van Lot een voorbeeld van mensen die verstenen als ze teveel omkijken naar het verleden.

Van terracotta maakte hij een aangrijpende kop van de lijdende Christus. In een brok hout heeft hij, met gebogen koperen platen, het symbool van een engel aangeduid. Dit beeldhouwwerk is geplaatst naast twee middeleeuwse engelen die beide een kandelaar vasthouden.

Het indrukwekkendst vind ik het beeld dat de Grauw maakte in het jaar 2000, getiteld: ‘waar is die God van jou?’ (Psalm 42:4), een brons van een op de grond zittende Job, die de leegte verbeeldt door zijn halfronde vorm, met zijn lege handen toch geopend naar die God van hem. Dit beeld wordt geconfronteerd met een eikenhouten beeld uit de zestiende eeuw van Job op de mesthoop. De Grauw heeft deze indrukwekkende lijdende mens gemaakt toen hij bijna tachtig jaar was, hij zal er veel van zichzelf in gelegd hebben.

Ik had nooit van deze kunstenaar gehoord maar ben erg onder de indruk geraakt van zijn werk en, door het filmpje, ook van zijn aanstekelijke bevlogenheid. Hij is een bescheiden en integer man, die prachtig werk maakt n.a.v. bijbelse motieven en die zijn gedachten en gevoelens ook goed onder woorden kan brengen.

Het is trouwens ook een vreugde om de andere, middeleeuwse, prachtige beelden, die ik al ettelijke keren eerder zag, in een andere opstelling te zien en van heel dichtbij. We worden begroet door de twee meter lange Christoffel van Henrick Douwerman die als staf een boom heeft. Hij draagt het Christuskind, de Salvator Mundi op zijn schouder. Wie Christoffel ziet wordt beschermd tegen een plotselinge dood, zegt de vrome ziel. Wie weet!

Let vooral ook op het lieve beeldje door Adriaen van Wesel van het kind Jezus, dat zijn vader Jozef helpt bij het opmeten van een balk in diens timmerwerkplaats. Het gereedschap, o.a. een boor, ligt in een mand onder de werkbank. Maria zit erbij te lezen in een groot boek, de bijbel misschien?

Laura Reedijk-Boersma

De kleine, maar zeer fijne, tentoonstelling is tot volgend jaar augustus te bezichtigen.