Venite ad me omnes

Een mooie tekst om het nieuwe jaar mee te beginnen. Uit Mattheus 11, vers 28 en volgende.

“Komt allen tot mij” – onmiddellijk denk ik aan K.H. Miskotte, die door deze tekst zeer aangegrepen werd en er dikwijls over preekte. De tekst is samenvattend en spant een boog om al wat Jezus zegt en doet.

Ik ben gaan zoeken wat Heinrich Schuetz ervan maakte in zijn muziek. U weet het nog, zoon van een hotelier, muziekstudies in Italië en gewerkt in Dresden en Leipzig. Leefde van 1585 tot 1672. Een Duitser op zijn best, nog minder goedlachs dan Bach, die veel later leefde, maar Schuetz was een ongelofelijk dramatisch talent. Hij doet mij aan Schubert denken, er waren dichters die zeiden: wat ik heb gemaakt zie ik pas als Schubert het op muziek heeft gezet.

Je moet een toegang hebben tot een tekst, dat hebben de bevindelijken wel begrepen. Als je vervolgens maar niet gaat schoolmeesteren.

Schuetz zegt bijna alles twee keer, de impact daarvan is enorm. Hij herhaalt nooit, hij kleurt en verdiept.

Hij heeft nog muziek gemaakt voor de vrede van Westfalen, die geklonken heeft toen ons land officieel onafhankelijk werd.

We gaan naar Mattheus, liever nog naar Jezus en ik doe het in het Latijn. Dat is ook de taal bij Schuetz en dat wil wat zeggen. In een klap is het internationaal geworden, bovendien is de receptie van het evangelieverhaal juist in het Latijn een hele aparte, zoals wij nog zullen zien.

“ Venite ad me omnes”, denk aan dat onvergetelijke proza van Karl Barth na de oorlog, als hij Jezus tot het zieke en kapotte Duitse volk laat zeggen “Her zu mir….” Een roep die niet dwingt maar wel onweerstaanbaar is. Wij komen, zo lam en uitgeput als wij zijn.

Bij Schuetz klinkt het 8 keer: Venite, venite. Ik snap het pas als ik het hoor zingen. Van Jezus wordt expliciet gezegd dat hij zong en ook dat hij stenen kon laten zingen. Hoe ontroerend is dat: Kom, en ik zal je borstkas lucht geven.

En dan gebeurt het eigenlijke wonder “tollite iugum meum, suave est”. Neem mijn juk op, het is zacht. Ook hier heeft Barth eigenlijk gelijk: hou op met die doodvermoeiende religie, met dood en verderf zaaiende verbonden tegen een euvel dat eigenlijk gewoon in je zelf zit. Laat die vereniging, laat dat belang, rust eens wat uit van je opgefokte drukte. Mijn juk is zacht.

De behandeling van “suave” bij Schuetz is een mixtuur van vrouwelijke mannelijkheid,van innerlijkheid die nooit week wordt maar voornaam blijft (komt niet zo heel veel voor). Alleen voor dit stukje verdient Schuetz wereldberoemd te zijn. Als alle rock en heavy metal vergeven en vergeten zijn, zal deze muziek nog zielen redden.

“Ego reficiam vos” ik zal u rust geven. Wat is dat voor rust, vroeg Miskotte altijd en kwam met de prachtige formulering “vaste richting “ Daar moet je kunstenaar voor zijn. Er staat niet wat er staat. Maar het is zo waar, wat Miskotte zegt en zo dapper en devoot allereerst tegen zichzelf gezegd.

En Schuetz? Die blijft maar musiceren op dat woord reficiam en maakt er een mini-operaatje van, een liedje van herstel. Het is muziek die echt aan woorden voorbij is, omdat de betreffende stemming kan worden meegedeeld aan de woorden. Dat maakt het zo bijzonder.

Tenslotte Jezus die zegt “quia mitis sum” want ik ben zachtmoedig.

Moe, ontgoocheld, wantrouwend en vol hoon treft de Heiland ons en zegt niet voor zijn genoegen, maar voor het onze: ik ben zachtmoedig.

Geloof is niet een opvatting of overtuiging (die verslijten altijd) het is een beamen van deze uitspraak : “ik ben zachtmoedig”.

Ja, dat is hij. Goed, kom maar met dat juk, ik accepteer het. Ik doe het voor jou, omdat je bent wie je bent.

O jij onvergelijkelijke, die door je zachtmoedigheid het terroristische van de mensen verslijt als schuurpapier. Ze komen bij je, niet gedwongen, wel moe van al het andere wat niet helpt. “God is al nederig geworden, nou de mens nog.”

Lieve lezer, zo heb ik een beetje muzikaal gemediteerd, ik heb de muziek voor mij laten mediteren. Ik hoop dat het qua woorden een bereikbaar verhaal was. En de muziek? Ik hoorde u al denken, wat moeten wij allemaal weer aanschaffen.

Maar u gaat gewoon naar de winkel van de parfum en de tandpasta en de watten en de door mij besproken cd ligt er voor 3 euro. Ja, dat is een kruitvat zoals de wereld dat niet kent.

Bernard Prakke