“Iemand anders volgen ze niet” (Johannes 10:5)

In het evangelie van Johannes loopt de spanning rond het leiderschap in Jeruzalem steeds verder op. Het blijkt in de kern een vertrouwenskwestie te zijn, die doet denken aan de zich voortslepende Haagse vertrouwenscrisis die we meemaken in ons land. Het Jeruzalemse leiderschap is bang het vertrouwen te verliezen en vertrouwt op haar beurt het volk niet meer: de massa heeft zich laten misleiden (Joh. 7:47-48). Dit draait allemaal om Jezus, die weliswaar uit Galilea komt, maar in de ogen van velen toch als de messias lijkt te komen (7:31). Jezus bepleit zijn eigen betrouwbaarheid, waarbij hij zich beroept op de God die hem gezonden heeft. De weerstand die dit bij het religieuze establishment oproept, wijt hij aan hun gebrek aan Godsvertrouwen.

Van Jezus hoor je trouwens geen verkeerd woord over het volk. Met de parabel van de Goede Herder maakt hij duidelijk waarom het volk hem steeds meer gaat vertrouwen, terwijl de leiders in Jeruzalem hem uit de weg willen ruimen. De schapen luisteren naar de stem van de herder. De echte herder kan erop vertrouwen dat men die stem zal herkennen. In wie zich niet als een herder over het volk blijkt te bekommeren, zal men zich niet langer kunnen herkennen. Maar in degene die  opstaat en zich met de mensen van het volk en hun nood vereenzelvigt, kan de stem van de Herder worden herkend.

Hoe meer Jezus in het evangelie van Johannes namens God zelf lijkt te spreken, hoe groter de ergernis van wie het voor het zeggen hebben én hoe meer het vertrouwen van de massa en de ondergeschikten begint te groeien (7:31). ‘Zo heeft nog nooit een mens gesproken!’ (7:46). Laat het volk zich misleiden? Nikodemus (‘het volk wint’) wijst erop dat de Tora iemand die je zo het vertrouwen hoort winnen het voordeel van de twijfel geeft totdat die daad-werkelijk betrouwbaar blijkt te zijn (7:50-51).

In Jezus’ verbeelding van de schaapskooi: het zal op dezelfde manier blijken wie als dief of rover bij het volk binnen wilde komen en de leiding wilde nemen. Maar temidden van politieke en burgerlijke misleiding blijft er altijd hoop op vertrouwensherstel. Waar naar elkaar geluisterd wordt, zal ook de stem van de Goede Herder weer herkend kunnen worden. Je kunt erop vertrouwen dat wie in zijn Naam komt, uiteindelijk het vertrouwen wint. Iemand anders zal men vroeg of laat niet langer volgen.

 Gerben van Manen

In de Waagschaal, 50e jaargang, nr. 10. 16 oktober 2021