Vrolijk — Vrijzinnig

STUDIETIJD EN EERSTE BAAN

Als hij 18 jaar is, begint Barth in Bern met zijn studie, ook bij zijn gematigde conservatieve vader. Hij wordt lid van de studentenvereniging ‘Zofingia’. Hij drinkt graag bier en ontwikkelt zich tot een vrolijke pijproker, wat hij tot het eind van zijn leven blijft. Op Zofingia leert hij Eduard Thurneysen kennen. Er ontstaat een levenslange persoonlijke en theologische vriendschap.

Zoals destijds gebruikelijk was, verandert Barth vaak van studieplaats. In Berlijn volgt hij enthousiast de colleges van de beroemde Adolf von Harnack. Harnack bekritiseerde het dogmatisch kerkbegrip en wilde terugkeren tot een religie, gebaseerd op de zeden en gewoontes in overeenstemming met de verkondiging van Jezus over het Rijk van God. De vader van Barth is niet blij met het enthousiasme voor deze ‘liberale theologie’ en stuurt daarom zijn zoon naar Tübingen, naar Adolf Schlatter, die Barth echter niet ziet zitten. Uiteindelijk mag Barth naar Marburg vertrekken, waar hij studeert bij de man die voor hem de belangrijkste docent van zijn studietijd zal worden – Wilhelm Herrmann. Barth wordt door deze persoon en door zijn opvatting van de christelijke religie als een zedelijk bevrijdende kracht gefascineerd. Ook de op Christus gecentreerde blik leert Barth bij Herrmann.

Na het examen blijft Barth nog een jaar in Marburg als redactie-assistent voor de ‘Christliche Welt’, een vrijzinnig-theologisch tijdschrift.

‘Toen ik terug was uit Marburg en daar nog een keer alle hartstocht van de wereld, de theologische wereld, dus de ‘Christliche Welt’, in mij opgenomen had, ben ik teruggekeerd naar Zwitserland en daar ben ik anderhalf jaar hulpprediker bij de Duitstalige gereformeerde gemeente in Genève geweest. Daarnaast heb ik altijd veel theologie gelezen. Daar is mijn eerste grote ontmoeting met de Institutie van Calvijn geweest. Maar ik ben in mijn denken mijn Marburger school volstrekt trouw gebleven’ (Interview 1964). 1

In 1909 wordt Barth hulpprediker in Genève. Zijn nieuwe veelzijdige taken vormen een uitdaging voor hem – kerkdiensten, catechisatie en pastoraat. In Genève komt hij voor het eerst in aanraking met grote armoede. Deze ervaring raakt hem diep.

In de zomer van 1911 verlaat Barth Genève om predikant van de gemeente in Safenwil in Aargau te worden. Later wordt zijn vriend Thurneysen predikant in de naburige gemeente.

Maar voor hij Genève verlaat verlooft hij zich met Nelly Hoffmann, die bij zijn eerste catechisanten hoorde.