Op zondagochtend 31 mei jongstleden was het akelig rustig in de kerk. Na bijna drie jaar predikantschap in Pesse wist ik inmiddels wel waarom: het was dat weekeinde weer tijd geweest voor het jaarlijkse ‘Muziekweekend Pesse’. Dat de week op zondag begint wil er bij de Drenten vooralsnog niet in: een weekend duurt van vrijdag tot en met zondag – en zéker als het Muziekweekend is! Want juist dan hebben velen, meer nog dan anders, een aanzienlijk gedeelte van de zondag nodig om een ernstige kater te verdrijven.

De organisatoren van het Muziekweekend Pesse hadden op de vrijdagavond geen onbekenden naar Pesse weten te lokken. De namen en portretten van Di-rect, VanVelzen en Kensington (uiteindelijk vervangen door Chef’Special) sierden de aankondigingsborden. Maar het draaide eigenlijk allemaal om de zaterdagavond. In het voorprogramma stonden Dolly en zien Tarrels, een boerenrockband die zich laat inspireren door het illustere Jovink en de Voederbietels. Op hun website stond veelbelovend aangekondigd: ‘Na een jaar lang neuspeuteren, bier drinken en shaggies rollen was het er weer tied veur!’ Hun act was echter niet meer dan een bescheiden opwarmertje voor waar het publiek éigenlijk voor kwam: Normaal.

Tot op heden heeft Normaal op zijn ‘trektocht’ door Nederland ook altijd in Pesse opgetreden. Boerenjongens en –meisjes uit de wijde omgeving laten zich traditiegetrouw in boerenkarren naar het feestterrein aan de Pesserveldweg rijden, ‘zoepend als een grote en tekeer goand as een beest’, om Mannenkoor Karrenspoor te citeren. De jongens met ontbloot bovenlijf (bierbuik of sixpack, dat doet er niet toe), de meisjes in een iets te kort broekje met daarboven meestal een T-shirt dat niet al te doorzichtig wordt als de obligate bierdouche eroverheen komt.

Al jaren zeggen ze dat dit echt de allerlaatste keer zal zijn dat Normaal door het land toert. Maar in 2015 zou het écht voor het laatst zijn, zo werd mij verzekerd door mijn catechisanten, waarvan de meesten het Muziekweekend trouw bezoeken en duidelijk meer verstand van zaken hebben dan ik. En ik moest écht mee.

Boerenzeden

Sinds midden jaren ’70 geniet de boerenrockband Normaal een immense populariteit onder de boerenjeugd. Student in de beeldende kunsten Bennie Jolink (1946) uit Enschede vormde in 1975 samen met enkele anderen een bandje dat als een protest bedoeld was tegen de opkomst van disco. Ze noemden zichzelf ‘Normaal’. Die naam staat volgens de bandleden voor eenvoud en realiteitszin die de band propageert: het leven komt zoals het komt, dus maak er maar wat moois van!

Op Hemelvaartsdag 1975 hadden ze hun eerste optreden, op een festival in Lochem, vlakbij Zutphen. Iedereen lag er al halfdronken en uitgeblust bij toen ze werden wakker geschud door het stemgeluid van Bennie Jolink: ‘Ik zat laatst te drieten op de plee…’ – en daarmee was de toon gezet. Twee jaar later scoorden ze hun grootste hit: ‘Oerend hard’. Er volgde door de jaren heen nog een lange reeks hits, waaronder ‘Alie’ (1977), ‘De boer is troef’ (1983), ‘Top of the bult’ (1996). De teksten zijn allemaal in het Achterhoekse dialect geschreven en proberen aan te sluiten bij het levensgevoel van de boerenjeugd in het oosten des lands. De liedjes bezingen de voornaamste elementen van het boerenbestaan: trekkers (‘Oerend Hard’), Grolschbier (‘Mamma, woar is mien pils?’) en mooie vrouwen (‘Machtig mooi, lief en lekker deerntien’).

Pastoors en dominees stonden niet te springen om de komst van Normaal binnen de grenzen van hun parochies. De band predikte duidelijk een andere moraliteit dan de zedenmeesters van de jaren ’70 en ’80. Ik citeer uit de hit ‘Daldeejen’ (1977):

Ik ben ow goeroe en ik zeg ow hoe-j mot leven
Der is moar één manier um ’t heavig te beleven
Zo as wi-j dat in de Achterhoek doet
As ’t werk gedoan is dan begint ’t pas goed
Ja dan geet ’t an… an ’t daldeejen
De flesse bier he’k links
En de sigaar he’k rechts
Een mooie deerne op de knie
En wieters niks te doen

Ook de gemeentebestuurders zagen de feesten liever gaan dan komen: ze vreesden gewelddadige taferelen en gevaarlijk alcoholmisbruik. Met het eerste viel het doorgaans wel mee – met het tweede bepaald niet. Recentelijk kon Normaal nog rekenen op serieuze tegenwerking van de gemeenteraad van Staphorst.

Veel boeren wisten zich echter wél aangesproken door de muziek van Normaal en alles eromheen. Ze zagen hun levensgevoel treffend vertolkt, voelden zich bij de muziek van Normaal op een bepaalde manier bevrijd en bevestigd, en stortten zich met overgave op de nieuwe subcultuur die al spoedig ontstond rondom de band.

Vanaf het begin werd het imago van Normaal als boerenrockband zorgvuldig neergezet door de bandleden, van wie frontman Jolink als ex-kunstacademiestudent toch alles behalve een typische boerenjongen was. Op veel persfoto’s hebben de mannen zich met mooie vrouwen op schoot achter een tafel vol lege bierflessen laten vastleggen. Het werd allemaal wat problematisch toen de bandleden na verloop van tijd ook zelf gingen geloven in het beeld dat ze van zichzelf hadden neergezet, en zich ernaar gingen gedragen. Het werd drinken, vrije liefde bedrijven en muziek maken. Sex, drugs and rock & roll op het platteland.

Deurdonderen

Door de jaren heen zijn de wilde haren van de heren van Normaal steeds grijzer geworden. Het belette ze niet om te blijven optreden en nieuwe muziek te schrijven. Het grootste probleem werd de gezondheid van Jolink. Hoewel zijn stem het nog steeds doet, moest hij de laatste jaren zijn uiterste best doen om op de been te blijven bij de optredens. Bekend zijn de documentairebeelden van de oude rocker die backstage, tussen de nummers door, op adem komt met behulp van een zuurstofapparaat.

Wat bezielt een band om maar dóór te blijven gaan, zelfs als de AOW al maandelijks wordt bijgeschreven en het publiek al lange tijd openlijk aan je houdbaarheidsdatum twijfelt? De heren van Normaal zijn bepaald niet de enigen die blijven ‘deurdonderen’, ondanks ouderdomskwaaltjes bij de bandleden. Ik denk allereerst aan The Rolling Stones, die al bestaan sinds 1962 en sindsdien van geen ophouden weten. En als alle Beatles nog in leven waren geweest, zo is mijn stellige overtuiging, hadden McCartney en Lennon hun geschillen allang bijgelegd en ons dit jaar getrakteerd op hun zoveelste reünietour waarvan de concertkaartjes niet te betalen waren. De bontgeschminkte heren van KISS blijven maar optreden, ook na de heupoperatie en de (mislukte) stembandoperatie van zanger Paul Stanley. En wat denkt u: zou Pink Floyd nog eens écht ophouden? Wanneer hangt Madonna voorgoed de microfoon in de wilgen? Hoe lang moeten we nog wachten op het einde van U2?

Het wonderlijke is, dat al deze oeroude bands nog altijd uitverkochte zalen trekken. Hoe zou het komen? Vermoedelijk is het, omdat ze, ieder op een eigen wijze, een gevoelen vertolken dat in zekere zin tijdloos is en daarom mensen blijft aanspreken. The Stones staan voor een tijdloze vorm van bevrijdend plezier in het leven, waartoe mensen zich al decennia lang aangetrokken voelen. Pink Floyd was, is en blijft een band voor dromers en esthetici. En Normaal? Normaal weet een gevoel van trots op te wekken bij boerenjongens en – meisjes met eenvoud en realiteitszin – en die ervan houden om op zijn tijd ernstig uit de band te springen.

Herkansing

Ik ben niet op de uitnodiging van mijn catechisanten ingegaan. Dat was niet omdat ik de muziek niet kan uitstaan, of omdat ik niet nieuwsgierig ben, of omdat ik het moreel zo ontzettend verwerpelijk vind wat daar gebeurt (als ik de verhalen uit eerste hand hoor, lijkt dat enorm mee te vallen). Met een beroep op ‘inculturatie’, ‘zending’ of ‘jeugdwerk’ zou ik het toegangskaartje misschien zelfs wel durven declareren bij mijn kerkvoogden.

Waarom ben ik dan niet gewoon gegaan? Zou het zijn vanwege mijn burgerlijke angst dat mijn nacht, met het oog op zondag, te kort zou worden? Zou het zijn omdat ik het niet passend zou vinden als ik als dorpsdominee acte de présence zou geven op zo’n ruig volksfeest? Maar zou het dan niet juist vóór me pleiten als ik juist ook dáár mijn gezicht liet zien, zoals een van mijn voorgangers hier ook regelmatig in het dorpscafé te vinden was? In de nacht van zaterdag op zondag heeft Normaal in ieder geval genoeg lawaai gemaakt om een dominee uit de slaap te houden en hem daarover tot in de kleine uurtjes nog eens goed te laten nadenken.

En gelukkig: ik heb nog één herkansing, zeggen de catechisanten. Op 19 december aanstaande houdt Normaal, met een heuse Buma Lifetime Achievement Award in de achterzak, echt zijn áller-, állerlaatste concert: ‘Ajuu, de mazzel!’

Wie gaat er mee?

Gerard van Zanden