Voortschrijdend inzicht bij de rijksoverheid heeft ertoe geleid dat kerkdiensten nu officieel uitgesloten zijn van de nieuwe maatregelen in de strijd tegen het corona-virus. Van een liberaal kabinet hadden we dit inzicht wel iets eerder mogen verwachten, maar we moeten er ook rekening mee houden dat bij een niet-liberaal kabinet dit licht nog veel later was opgegaan. Niet iedereen heeft de scheiding van kerk en staat meer scherp voor de geest, noch de vrijheid van godsdienst. De vrijheid van godsdienst betekent niet dat iedereen vrij is in zijn eigen hart te geloven wat hij wil. Die vrijheid heb je namelijk altijd, ook onder een dictatuur, omdat niemand in je hart kan kijken. Vrijheid van godsdienst betekent dat gelovigen vrij zijn in het openbaar bij elkaar te komen en in het openbaar te getuigen van het geloof. Die vrijheid van godsdienst kan niet van ons afgenomen worden, omdat deze in de grondwet is vastgelegd. De staat mag ook nooit een crisis gebruiken om de grondrechten van mensen aan te tasten, of haar eigen grondwet buiten werking te stellen. Gelukkig begrijpt dit liberale kabinet dat nog tamelijk goed, een teken dat Rutte toch niet alleen een nieuw-liberaal is, die vrijheid beperkt tot individuele vrijheid-van-anderen, maar ook een oud-liberaal, die opkomt voor de grondvrijheden.

De Britse kerk begrijpt dit alles nog goed, zoals blijkt uit de brief van bijna 700 Britse kerkleiders aan Boris Johnson. Zij schrijven dat ze bij een eventuele nieuwe lockdown de kerken niet willen sluiten omdat kerkdiensten essentieel zijn voor “het welbevinden van de natie”. Iets dergelijks heb ik onze kerkleiders in de verste verte nog niet horen zeggen. Velen hoor ik iets in deze trant zeggen: “Wij christenen moeten ons niet anders gedragen dan anderen. Als de voetbalvereniging dicht is, moet de kerk ook dicht.” Ik heb respect voor dat standpunt, maar ik deel het niet. De kerk is niet net zoiets als een voetbalvereniging. Er bestaat geen scheiding van vereniging en staat, maar wel een scheiding van kerk en staat. Die scheiding van kerk en staat beschermt zowel de kerk als de staat. Zij beschermt de staat tegen macht van de kerk, maar ook de kerk tegen de macht van de staat. Daarom kan de staat de kerk niet op dezelfde manier behandelen als een sportvereniging. Een sportvereniging ordent een deel van het leven (namelijk een deel van onze vrije tijd), maar een kerk ordent het gehéle leven. Ik ben bang dat dat niet meer begrepen wordt, en dat we vaak zo leven alsof de kerk ook maar een deel van het leven ordent (namelijk ons privé-leven of onze vrije tijd). Als theologen en kerkleiders dat ook gaan uitdragen, moeten zij zich diep schamen.

Willem Maarten Dekker.

In de Waagschaal, jaargang 49, nr. 10.