En toen was daar opeens een academische ‘profeet’ uit Cambridge. Hij had de Ongelooflijke Podcast uitverkoren als medium voor zijn duizelingwekkende ontdekking: dat het Johannes-evangelie niet het jongste maar het oudste evangelie is! Leek dat aanvankelijk nog een objectieve, wetenschappelijke kwestie, de ondertoon van de boodschap was overduidelijk theologisch: dat Jezus ‘God’ was, was dus geen relatief laat verzinsel van de opstomende christelijke kerk maar zat diepverworteld in…. ja waarin eigenlijk? Misschien wel in de historische Jezus zelf!  Want, zo is de achterliggende gedachte, hoe ouder hoe meer wáár natuurlijk. Anderhalf uur lang mocht Geurt-Henk (‘George’) van Kooten het bij De Ongelooflijke uitleggen zonder ook maar één kritische vraag te krijgen. En al helemaal geen vraag over die achterliggende aannames. Mensen die het oneens zijn met zijn typering van de evangeliën als ‘historische biografieën van Jezus’ schilderde hij af als notoire atheïsten of juist rigide gelovigen die menen dat de Bijbel als een soort ruimteschip door de oudheid zweeft, zonder enige verbinding. Het verbaasde mij dat het in het geheel niet ging over de meest natuurlijke ‘context’ van de evangeliën, de literatuur waar de teksten zelf op iedere pagina naar verwijzen: de context van de joodse Bijbel. Is er dan echt zo weinig vooruitgang in de bijbelwetenschap? vroeg ik me af. Alsof er geen Gadamer, geen literatuurwetenschap, geen Barth of ontdekking van Tenach als hermeneutische horizon van het NT geweest zijn…

Dat de academicus met palmtakken onthaald werd zonder enig weerwerk, komt misschien óók wel omdat we in Nederland de academische theologie een beetje ontwend zijn. Ze heeft immers een ongekende vrije val achter de rug. Van zes faculteiten en evenzoveel predikantsopleidingen is er één worstelende Protestantse Theologische Universiteit (PThU) overgebleven. In plaats gesteund wordt zij bedreigd door een kerk die nu eindelijk openlijk heeft gezegd dat de dienaar van het Woord geen academische opleiding behoeft. Zo zet de kerk zelf de academische theologie buitenspel. En het helpt niet dat de PThU, als antwoord op die continue dreiging, haar studenten trakteert op ‘thematisch onderwijs’ (een jaar lang via het thema ‘voedsel’ of ‘grond’ het theologische curriculum door). Geen wonder dat de studenten die ik spreek zich meer bronteksten, klassieke theologie, godsdienstfilosofie en bijbelse theologie wensen. Om de discussie, ook met Van Kooten, op niveau te kunnen voeren en vragen te stellen bij het achterliggende theologische kader van zijn denkwereld, hebben we academische theologie en academisch opgeleide predikanten nodig.

Mirjam Elbers

In de Waagschaal, nr. 5, 27 april 2024