Commentaar (Ten overstaan van de machten)

Bij het Boekencentrum in Zoetermeer en de Protestantse Pers in Heerenveen is een bundel verschenen waarin de belijdenisgeschriften van de Protestantse Kerk in Nederland zijn afgedrukt en van een korte toelichting voorzien. De bundel heeft een oranje kaft en ik heb er met liefde in gelezen, omdat hij me wegwijs maakt in de leer van de kerk. De Augsburgse Confessie blijkt een vrij tam stuk te zijn. Als je die met een loep gaat lezen kun je er verschillen met de gereformeerde belijdenis uit halen en dat hebben de hervormde bezwaarden dan ook ijverig gedaan. Eerlijk gezegd begrijp ik deze mensen niet: ze weten toch even goed als ik dat je van de belijdenis in beroep kunt gaan bij de Schrift? Ik zou alleen zeggen dat de Heidelbergse Catechismus veel scherper formuleert dan de Augsburgse Confessie en dus veel mooier is.

In de toelichting bij de Theologische Verklaring van Barmen lees ik dat die de bestaande belijdenisgeschriften niet vervangt en alleen actualiseert. Ze heeft dus ‘even’ iets minder gezag dan de belijdenisgeschriften van de Reformatie. Nou, dat zal dan wel, maar de eerste twee artikelen van de Nederlandse Geloofsbelijdenis hálen het niet bij de eerste stelling van Barmen.

Je zou kunnen zeggen dat de belijdenisgeschriften in verschillende tijden verschillende functies hebben. De drie van de Oude Kerk hebben een liturgische en catechetische functie, die van de zestiende eeuw willen aantonen dat de Reformatie niet voor zichzelf begint, maar in gehoorzaamheid aan de Schrift op de lijn van de Oude Kerk zit, en Barmen wijst op wat er in het heden mis gaat, terwijl de Concordie van Leuenberg laat zien wat er in het heden mogelijk is.

Het valt me trouwens wel op dat de discussie over de belijdenis zich nog steeds afspeelt op een rationeel vlak, dat alleen voor theologen interessant zou zijn. Alsof de gemeente er niets mee te maken heeft! Natuurlijk moet je je verstand gebruiken als je wilt belijden, want het komt aan op helder en scherp formuleren. Maar je belijdt ten overstaan van de machten van je eigen tijd!

Mensen van onze tijd voelen zich minder dan vroeger gebonden aan de traditionele gebruiken van kerk, gezin en beroepsleven. Die gebruiken waren ook wel eens lastig, maar je kende je plaats en had niet zoveel moeite met de zin van het leven. Vallen die gebruiken weg dan ontstaat er een innerlijke leegte, die gevuld wordt met sterren met wie je je kunt identificeren, door de roes van grote sportwedstrijden en door heftige emoties, die dan weer een ‘stille tocht’ oproepen. De reclame exploiteert de sexualiteit zonder zich nog ergens voor te gêneren: je laat je producten aanbevelen door mooie meisjes die met hun borsten staan te wapperen. Op de achtergrond speelt bij dit alles de commercie een enorme rol. Zo zie je iets van de machten die onze tijd beheersen.

Die machten maken mensen kapot. Wij zijn geroepen Jezus Christus tegenover die machten te belijden en uit de kracht van die belijdenis te leven. Jazeker, met de hele Protestantse Kerk in Nederland.

AAS