De boekrol uit Openbaring 5.

Onlangs zag ik op de T.V. een interview van Paul Rosenmöller met Geert Mak. Een deel van het interview speelde zich af in een klein Fries kerkje (Jorwerd?). Op de vraag of hij optimistisch is antwoordde Geert Mak: ‘ Nee en ik hoop dat, aan het eind van deze eeuw, als onze kinderen en kleinkinderen in de hemel aankomen (ik neem aan dat wij er dan ook zijn) zij ons kunnen vertellen dat ze enigszins redelijk, zonder al te veel ellende, door deze eeuw heen gerold zijn.’

We hebben zojuist een jaar van deze eeuw afgesloten en we staan aan het begin van een nieuw jaar. In onze huiskamers komen de beelden binnen (28 december) van de vreselijke gevolgen van de zeebeving van 2^e kerstdag. Het is om te huilen. Geschokt en van hun allerliefsten beroofd gaan duizenden mensen het nieuwe jaar in. En wat heeft dat jaar nog meer in petto?

Iemand stuurde mij een opwekkend krantenknipsel uit het Algemeen Dagblad onder de kop: ‘Gelovige mensen leven langer en gezonder’ Ze hebben vertrouwen in de toekomst omdat ze zich door een hogere macht gesteund weten en dat schijnt dan een positieve invloed te hebben op hun manier van leven. Er zit ongetwijfeld wel wat in (er zit een uitgebreid Amerikaans onderzoek achter) maar het doet mij vooral denken aan “de kracht van het positieve denken” van Norman Vincent Peale. Een filosofie voor ‘geslaagde’ mensen. En Geert Mak, die in zijn boek over Europa zo onnoemelijk veel slachtoffers heeft moeten registreren, zoveel doden en vernielde levens, kan met zo’n positief denken waarschijnlijk niet veel beginnen.

Dat de geschiedenis ‘om te huilen’ is vinden we in Openbaring 5, waar de boekrol der geschiedenis die van binnen (de toekomst) en van buiten (het verleden) beschreven is ligt in de hand van Hem, die op de troon gezeten is. Niemand kan die boekrol openen en – schrijft Johannes- ‘ik weende zeer’. (‘Het deed mij verdriet’, zegt de N.B.V., maar dat is wel heel mager in dit verband). Dat wenen is echt. Het geeft de wanhoop weer van wie ervan overtuigd is dat het niet terecht komt met deze wereld. Onze wereld is vol van die gedachte. Nico Bakker (1),beschrijft dit gevoel als ‘een aspect van ons heidendom, een postchristelijk aspect. Het gevoel van het absurde, de leegte. Interessant misschien als intellectueel experiment maar oh zo triest als massaverschijnsel…’ Tegen die gedachten komt in dit beeldende verhaal verzet. Huil maar niet, de leeuw uit de stam Juda, de wortel Davids heeft overwonnen om de boekrol te openen. En dan staat er in het midden een lam, als geslacht, met 7 horens (met kracht om te stoten ) en 7 ogen (formidabele kennis) en een slachtwond in zijn nek. ‘Hier staat iemand, die de diepten van de geschiedenis heeft doorleefd. Die de zinloosheid van het leven heeft doorleden. Hij kende de geschiedenis tot op het bot…. Daarom is niet zijn opstanding maar zijn kruisdood het teken van zijn overwinning.’

Aan het einde van zijn hoofdstuk over Openbaring 5 citeert Nico Bakker K.H. Miskotte: ‘Dat is het grote verschil tussen mensen. Er zijn er, die zeggen:”ja natúúrlijk komt het terecht”. En er zijn anderen, die zeggen: “mijn God, hoe is het mogelijk! Het komt nog terecht”. Het lijkt precies op elkaar maar ze zijn zo ver verwijderd van elkaar, als mensen van elkaar verwijderd kunnen zijn. Vandaar dat een christen ook zo moeilijk kan praten met de optimisten, terwijl hij toch zelf de grootste optimist is.’

Als het Lam de zegels van de boekrol opent dan zijn de slachtoffers van de geschiedenis en de doden van wie het leven vergeefs scheen te zijn, erbij. En er zijn ook de gebeden in gouden schalen, vol reukwerk. En er wordt gezongen. Dat is wat ook wij doen als we als gemeente samen zijn. We zingen vaak boven ons geloof uit. We hebben een schat aan liederen, psalmen en gezangen in onze liturgie. Die liturgie getuigt van een andere kant van onze geschiedenis, de achterkant, de lichtzijde. Het vieren van die liturgie brengt ons die lichtzijde telkens opnieuw nabij. En dàt ‘optimisme’mogen we doorgeven aan onze kinderen en kleinkinderen voor de komende eeuw.

I.C. Visser-Schroot

1 Nico Bakker: Verbroken zegels