KUNNEN TEGENSPREKEN

Iedereen weet nu dat het kunnen verdragen van tegenspraak een voornaam teken van cultuur is. Sommigen weten zelfs dat de hogere mens naar de tegenspraak tegen zichzelf verlangt en deze oproept, om een vingerwijzing te krijgen over zijn hem tot nu toe onbekende ongerechtigheid. Maar het kunnen tegenspreken, het goede geweten dat bij de vijandigheid tegen het gewone, overgeleverde, geheiligde wordt verlangd – dat is meer dan die beide zaken, en het eigenlijk grote, nieuwe, verbazingwekkende van onze cultuur, dé stap der stappen van de geest die bevrijd is: wie weet dat?

Friedrich Nietzsche, Die fröhliche Wissenschaft, Viertes Buch, nr. 297

Man lasse die Geister aufeinander platzen… Aber die Faust haltet stille!

Maarten Luther, 1524, aan begin van de boerenoorlog