VAN DE REDACTIE

Het kan verkeren. Wie dit nummer van In de Waagschaal heeft gelezen, aan de keukentafel of in zijn hangmat, weet voortaan dat de meest triviale bede uit het Onze Vader, die om het dagelijks brood, ook de meest geheimzinnige is. De aflevering van Zuurmond laat zich dit keer lezen als een ware theologische thriller. Vroeger ging je om dit soort ontdekkingen theologie studeren.

Kopmels stelt met Faust de vraag ‘was die Welt im innersten zusammenhält’ en zet in bij het verbond. ‘Daarom eten we ons brood met vreugde en drinken we onze wijn met een vrolijk hart.’ Wat kan dagelijks brood anders zijn dan genadebrood? Verwijlen we nog even bij dat dagelijkse. Coen Wessel komt tot de verrassende conclusie dat het idee dat het in het christendom vooral om ‘geschiedenis’ en ‘cultuur’ zou gaan, een oordeel is dat we ons door de Verlichting en Romantiek hebben laten opdringen. Het belemmert ons om heden bij de tijd te zijn.

Ja, het kan verkeren. Dit geldt ook voor Truus Gerhardt, dichteres van natuurpoëzie, die in haar dagen hoger aangeslagen werd dan zus Ida, zo laat Laura Reedijk zien in haar met liefde geschreven portret. We zetten hiermee ons thema van de biografie van nr. 10 door, en besteden naast de biografie van Gerhardt aandacht aan de biografie van Vasalis, die andere dichteres, en een biografisch getint boek over de theoloog Mönnich.

Vasalis, zo toont Peter Verbaan, was in haar dagelijks leven een toegewijd psychiater, moeder, vrouw des huizes – ligt daar de oorzaak van haar relatief vroege zwijgen? We zullen het nooit weten, en ook Vasalis zelf wist het niet zeker, zoals blijkt. Willem Maarten Dekker las op de middelbare school het waarschijnlijk beroemdste gedicht van Vasalis en stoot door tot de zaak: de kerk als gekkenhuis.

Uit het in 2008 bij Eburon verschenen boek Dilettant, pelgrim, nar. De positie van C.W. Mönnich in cultuur en theologie van de hand van Eward Postma wordt duidelijk hoe in het leven van professor Mönnich theologie en biografie hand in hand gaan. Bij ondergetekende leiddde dit tot een vervreemdende lezing. Maar Mönnich kon als geen ander verkeren, en ook over hem is het laatste woord nog niet gezegd.

In 2009 was ik in de Nicolaikirche in Leipzig, knooppunt van de grote demonstraties in 1989 tegen het DDR-regime. De predikant vertelde me dat er van dat elan niets meer over was. Herman Noordegraaf haalt in de gestalte van Heino Falcke de DDR-tijd weer naar boven. Gerrit de Kruijf houdt zich bezig met populisme en kwam tot een andere lezing van Verhagen dan de NRC, terwijl Coen Wessel in zijn commentaar pleit voor een Byzantijns Europa.

Dit nummer was al gereed toen de vreselijke moordpartij in Noorwegen plaatsvond. De effecten daarvan zullen zeker ook in Nederland merkbaar zijn. Niet alleen in het politieke debat, maar hopelijk ook in het kerkelijk/theologische. De dader beriep zich immers ook op de christelijke bronnen.

In de Waagschaal – volkoren Wessel ten Boom

NB! In verband met de vakantie van de secretaris dient alle kopij voor nr. 12 vóór 10 augustus verstuurd te worden naar Coen Wessel, c.wessel@chello.nl