COMMENTAAR (Mentality-milieu’s)

Onderzoeksbureau Motivaction heeft nagegaan hoe de Protestantse kerk scoort in de verschillende mentality-milieu’s die dit bureau onderscheidt. De uitkomst is dat Protestantse kerk het relatief goed doet bij de ‘traditionele burgerij’ (kenmerken: traditioneel, hoog kerkbezoek, 16% van de bevolking) en de ‘postmaterialisten’ (maatschappijkritisch, 10% van de bevolking). De kerk is daarentegen sterk ondervertegenwoordigd bij de vlotte jongens en meisjes van de ‘opwaarts mobielen’ en de wat meer traditionele ‘moderne burgerij’ (beide: carriëre gericht, voorliefde voor moderne technologie, samen 35% van de bevoling). Ook de ‘kosmopolieten’ (10%) en de ‘postmoderne hedonisten’ (11%) ontbreken. Al deze groepen hebben behoefte aan een vorm van authenticiteit en diepgang die het christelijk geloof hun zou kunnen bieden. Ze herkennen zich echter niet in de nadruk van de Protestantse kerk op gemeenschap en op de kerkelijke organisatie. Ze zijn gericht op beelden en vormgeving en de protestantse woordcultuur is hun vreemd. Niet een hiernamaals of een indianenstam in Zuid Amerika interesseert hen, maar de vragen van hun eigen dagelijkse leven.

Het is interessant om met deze onderzoeksgegevens in de hand naar de kerkpolitieke woelingen van het jongste verleden te kijken. De afgelopen decennia zijn de ‘traditionele burgerij’ en de ‘postmaterialisten’ vooral aan het woord geweest in de kerk. Beide hebben zich voortdurend tegen elkaar afgezet en niet gemerkt dat alle anderen in dit strijdgewoel niet aan bod kwamen. De doorbraak van de beeldcultuur en de voortzetting van de individualisering gingen aan hen beide voorbij.

Het onderzoek laat ook zien dat de ruk naar rechts die de kerk de afgelopen jaren doormaakte, op zich niet de oplossing is. Die is heilzaam geweest in het afbreken van de jarenlange progressieve dominantie en daarmee is er ruimte gekomen. Maar alle groeperingen, links en rechts in de kerk, staan voor dezelfde vraag: en wat nu?

Over de precieze groepsindelingen, de percentages en tal van andere methodologische aspecten van dit onderzoek valt te steggelen. Maar het onderzoek geeft wel een globale indruk van de geweldige veranderingen die er zijn opgetreden in onze samenleving. Slagwoorden van deze verandering zijn: individualisering, netwerksamenleving en beeldcultuur. Een grote groep in onze samenleving leeft niet vanuit grote geloofswoorden of overtuigingen, maar slaat zich vanuit indrukken, gevoelens, intuïties en common sense pragmatisch door het leven. Zij hebben behoefte aan lossere vormen van gemeenschap en aan meer aandacht voor het geloofsleven op individueel niveau. Meer aandacht ook voor beeld, esthetiek en de internetrevolutie. Of voor de vragen uit het ‘gewone leven’: liefde, opvoeding, carriëredilemma’s.

Dit biedt een programma dat bestaande links-rechts tegenstellingen in de kerk overstijgt en een hoop creativiteit en energie los kan maken.

Coen Wessel