‘IN GODS GEWELDIG LICHT’

Onlangs verscheen een prachtige CD met aria’s van Bach, gezongen door de inmiddels beroemde Zweedse mezzosopraan Anne Sofie von Otter. Zij heeft de muziek zelf uitgezocht. Het zijn minder bekende aria’s uit de Cantates, het aangrijpende Erbarme Dich uit de Mattheüspassie, een aria uit het Magnificat en het Agnus Dei uit de mis in B mineur. De zangeres wordt begeleid door het voortreffelijke Concerto Copenhagen, dat tussendoor ook twee Sinfonia’s uit Cantates speelt, zonder menselijke stem dus.

Anne Sofie von Otter is een buitengewoon intelligente vertolkster van deze schitterende aria’s. Zij heeft een stralende stem en zingt zonder pathos, eenvoudig en diep doordringend in de betekenis van de tekst. Ze zingt ook twee duetten, het ene samen met een sopraan en het andere met een tenor. Het is hemelse muziek, ondanks de vaak bedroevende teksten: ‘Schläfert allen Sorgenkummer’, ‘Nichts kann mich erretten von höllischen Ketten als Jesu, dein Blut’.

Het Erbarme dich, de beroemde aria uit de Matthäuspassion heeft daarbij vergeleken een treffende tekst: Erbarme dich, mein Gott, um meiner Zähren (= tranen) willen! Schaue hier, Herz und Auge weint vor dir bitterlich.’ Het Agnus Dei uit de mis gaat mij door merg en been.

De plaat eindigt met koorzang van vier voortreffelijke zangers, onder wie Anne Sofie von Otter: Gebt unserm Gott die Ehre!

Iets heel anders dan de CD is de dichtbundel van Inge Lievaart, inmiddels 92 jaar oud, De toekomst is al gaande, gedichten over de komst van Christus en zijn vrederijk. Maar zij dicht met dezelfde zuivere intentie als waarmee Anne Sofie von Otter zingt. En ook zij geeft God de eer.

Na de bundels met kerst-, paas- en pinkstergedichten, heeft zij nu een bundel samengesteld van oude en nieuwe gedichten, die in het teken staan van de christelijke verwachting. Haar teksten zijn allerminst bedroevend! De bundel geeft uitzicht en biedt toekomst. We gaan vrolijk op weg, met hoop in het hart. In een aantal gedichten is een stuwend, voortvarend ritme voelbaar. Maar het is niet allemaal triomfantelijk, want makkelijk is de weg niet: hoe veraf is die blijde toekomst nog, hoe lang duurt het allemaal nog.

In haar gedichten wordt ook het in stilte luisteren naar de Stem voelbaar, een uit de diepte roepen om verlossing, een ‘met de voelhoorn verwachting’ uitzien naar de toekomst vanuit ‘de ark van het geloof’, een speuren ‘naar een glimpje nieuwe aarde’. Nergens zijn cliché’s te horen, dat vind ik erg knap. (Er is maar één lied dat mij tegenstaat: ‘Heb je gehoord dat…’, de toon doet mij denken aan een opwekkingslied van het Leger des Heils, in marstempo.)

De beelden van zaad en boom, van bol in de grond en groei, van ‘alles present in de kiem’ zijn heel mooi uitgewerkt. Ik moest lachen om ‘de gekken die nog knielen’. ‘Is het niet elke dag heden, al valt het wachten ook lang’, is een bemoediging om elke dag te genieten van het ‘heden der genade’.
Ik eindig met een citaat. Het zijn de twee laatste coupletten van ‘Het ene lied’:

Zelfs klinken nog de zangen
uit verre tijden door,
getuigen van ontvangen
en van vervuld verlangen
gingen ons zingend voor.

Zij zijn geen dode namen,
reeds is de dood gericht,
wij komen eenmaal samen
tot het volkomen amen
in Gods geweldig licht.

Laura Reedijk-Boersma

Archiv Produktion, Anne Sofie von Otter: Bach, Deutsche Grammophon 2009
Inge Lievaart: De toekomst is al gaande. Gedichten over de komst van Christus en zijn vrederijk