COMMENTAAR (Hier die asbak!)

Roken is heerlijk. Toen eind jaren veertig de royalties bij Simon Vestdijk begonnen binnen te stromen kon hij overstappen van sigaretten op sigaren. Een tijdje later volgde de grootste inhoudelijke omslag in zijn werk: die van een ‘Dionysische’ naar een ‘Apollinische’ kunstopvatting. Natuurlijk is de sigaar meer dan een kankerverwekkende stof: het is het creëren van een geestelijke ruimte via de meest primitieve van al onze zintuigen, als de olie van Aäron.

Ik herinner mij nog goed hoe ik ’s avonds voor een Franse hooiberg mijn laatste tabaksvezeltjes in een vloeitje liet glijden, de hens erin stak en diep inhaleerde in de illusie dat dit mijn laatste sigaret zou zijn. Ik genoot van de rust en het uitzicht met een intensiteit waarvan een niet-roker voor altijd verstoken blijft. Natuurlijk gaat het bij een sigaret om meer dan slechts het moeten bevredigen van je verslaving (anders zou die verslaving niet verslavend zijn). Het appelleert aan de diepe behoefte een gewijd leven te leiden. Zonder sigaretten hadden we bijvoorbeeld geen Gerrit Kouwenaar. En zonder opium geen Bilderdijk.

Vanaf 1 juli zal het in de horeca verboden zijn te roken. Dat heeft natuurlijk zijn goede kanten, want roken is nogal ongezond. Toch is het een bedroevende maatregel, omdat zij past in de tendens het openbare leven als een plaats van ontmoeting terug te dringen tot een loze ruimte die de mens (druk, druk, druk) alleen voor zich zelf exploiteert. Eerst verdwenen de openbare toiletten, toen verdwenen de gratuite bankjes en de telefooncellen, en er komt een dag dat we nog voor het strand moeten betalen. Waar is nog een plein zonder schreeuwende horeca? Vroeger liep je te kuieren langs het water en wees je op een zeilboot. Nu loopt men zwijgend naast elkaar met stokken verbeten gezond te doen. In feite loopt hier de moderne burger die zich niets meer aantrekt van zijn omgeving en alleen nog maar bang is om ongezond te zijn. De mens die de wereld als in wezen vijandig beschouwt en daartegenover zijn eigen integriteit plaatst, als ongerepte natuur die hij angstvallig moet bewaken. Het is dezelfde mens die in een handomdraai eeuwen van landschapscultuur vernietigt om die ‘aan de Natuur terug te geven’. Dat er risjes boeren zelfmoord plegen of naar Canada emigreren, is natuurlijk hún keuze. De natuur heeft gegeven, de natuur heeft genomen, en wat ongezond is zal vanzelf vergaan.

Bah, wat een steriliteit, en wat een angst. Het is de geseculariseerde versie van de plaatjes van de Jehova’s- getuigen over Adam en Eva met een zoontje en een dochtertje in het paradijs, wat zo ongeveer het omgekeerde is van wat Johannes zag op Patmos. Alsof de mens die niet rookt een streepje voor heeft in het Koninkrijk.

Sinds een kleine twee jaar ben ik een verstokt roker, en binnenkort stop ik voorgoed, en nu gaat het me lukken. Maar ik weet dat daarmee onherroepelijk iets verloren gaat. Maar ja, hoe maak je dat duidelijk aan iemand die verslaafd is aan het idee van zijn gezondheid?

WtB