Het lezen van Alle dingen nieuw van Erik Borgman is een overweldigende ervaring. Eerder vergelijkbaar met een adembenemende bergwandeling (Verbaan) of een wervelende receptie met schrijvers, kunstenaars en bedelaars uit heden en verleden (Constandse) dan met een theologische conferentie. Toch heeft Borgman dat laatste wel voor ogen, maar dan in een nieuwe taal, die ieder mens begrijpt. Uit bewondering voor zijn start met een theologie voor de 21ste eeuw vroegen we twee kenners van de katholieke traditie om, naast onze redactieleden en protestants emeritus predikant Andries Zoutendijk, te schrijven over Borgmans project.

Stefan Waanders wijdt ons in eerdere fasen in van Borgmans zoektocht naar een nieuwe taal voor God in de werkelijkheid waarin wij leven. Waar Borgman naar woorden zoekt voor de dingen in het licht van Gods aanwezigheid, vraagt Coen Constandse zich af of God zelf niet vooral naar woorden zoekt om de mensen te kunnen vernieuwen. Peter Verbaan slaat Luther er nog eens op na en vraagt of Borgman niet al te gemakkelijk wegloopt met het ‘ongevormde geloof’ dat zich aandient. Andries Zoutendijk laat ons met vergelijkbare vragen in het achterhoofd samen met Borgman Gods aanwezigheid verwachten waar wij zelf vastlopen, en dat maakt ons solidair met alle mensen. Vervolgens laat Toine van den Hoogen je nog eens, meditatief kijken en luisteren met Borgmans ogen en oren: naar het kruis van Christus in het schreeuwen van wanhopigen.

Miskotte zag God ‘zonder grond; in ons midden’, vergelijkt Verbaan. Met Miskotte zou je daarop door kunnen vragen: Hoe onderscheidt God zich dan ‘in de wereld van de wereld’? Met al dit soort vragen in ons achterhoofd kijken we uit naar het vervolg van Alle dingen nieuw.

Als protestanten blijven we temidden van de nieuwe dingen bezig met de oude mens. Coen Wessel wijst erop dat het bij de schuldbelijdenis van de Protestantse kerk tegenover de Joodse gemeenschap aankomt op wat wij er in de praktijk mee doen. Wat Mirjam Elbers betreft nemen we als kerk alleerst de Schrift serieus als bron van ons spreken en handelen in Gods Naam. En Dick Boer verwijst in reactie op Kinneging en Dubois achter de Europese cultuur terug naar diezelfde bron, die ons in het hier en nu op de toekomst richt. En dat doet Borgman ook!

Gerben van Manen

In de Waagschaal, jaargang 49, nr. 12. 12 december 2020