Theologen genoeg, heel goede zelfs, maar waar vind je iemand die leeft naar de Bergrede? Dietrich Bonhoeffer heeft begin jaren ’30 een serieuze poging gedaan om een tijdje te kunnen verblijven in de ashram van Mahatma Gandhi. Dat feit was al bekend, maar pas onlangs werd de brief ontdekt waarin hij Gandhi om toestemming vraagt. De redactie is er trots op in dit nummer de eerste Nederlandse vertaling van deze brief te kunnen presenteren, gevolgd door een uitgebreid artikel van Gerard den Hertog (dit keer deel één daarvan) over de achtergronden van de brief. Karl Barth, blijkens een voetnoot bij de brieftekst, beschouwde Bonhoeffers Indiaplannen als een soort vaandelvlucht. Is het werkelijk zo zorgelijk met de kerk gesteld dat je je toevlucht moet zoeken in India? In de redactie bespraken we dezelfde vraag naar aanleiding van de opmerking in het Commentaar in nummer 5 dat het christendom van Franciscus van Assisi ‘onder ons al lang dood is’. Is het zo erg? Bonhoeffer legitimeert zijn contact met Gandhi tegenover deze met de opmerking dat Jezus zelf het meest ingenomen was met het geloof van mensen die indertijd niet tot de gevestigde kerk hoorden. Een respectabel gezichtspunt in zoverre het komt van de ernstige Bonhoeffer, maar uit de mond van talloze kerkverlaters dikwijls een treurige dooddoener. Hoe het ook zij, voor de stelling dat een buitenstaander, een rest of een enkeling iets van het evangelie kan weten wat uit het bewustzijn van de hoofdstroom is verdwenen, levert deze Waagschaal aardig wat bewijs. Reeling Brouwer vertelt over een rabbijnenzoon en een gewezen nazi die gezamenlijk doordringen tot Paulus’ tekst over Gods vijanden in Romeinen 11. Zelf is Reeling Brouwer in de kerk moeilijk een buitenstaander te noemen, maar, getuige de hem aangeboden feestbundel, wel een man met uitzonderlijke expertises en levenservaringen. Het bericht van het duo dat Miskottes Bijbels ABC gereed maakt voor publicatie in de VS leest als de notulen van een verzetsgroep. God’s own country is een ‘totaalstaat’ aan het worden en moet van buitenaf opnieuw door de Bijbel worden bevrijd. Twee artikelen, ingegeven door de coronacrisis, besluiten dit nummer. Bruin stapt buiten gebaande paden door te vragen om verstilling in de eredienst en Roetman en Visser ’t Hooft waarschuwen ons vanuit Frankrijk (en vanuit 2 Samuël 24) voor segregatie. Misschien moeten we naar elders om opnieuw het geloof te leren, maar for the time being is hier Waagschaal nr. 6.

Udo Doedens

In de Waagschaal – hoor je het eens van een ander

In de Waagschaal, jaargang 49, nr. 6. 30 mei 2020