Pagina's:
• Het wonder van Leipzig
• reactie

Een reactie op een recensie

Wie geschoren wordt moet stilzitten, dus de kritiek van Rainer Wahl (In In de Waagschaal, jg. 48, nr. 3, pp. 23-26, “De revolutie die vanuit de kerk opkwam”) dat ik mijzelf als vertaler te nadrukkelijk vóór en achter Christian Führers memoires heb neergezet, aanvaard ik zonder protest. Al kan ik wel uitleggen hoe het is gekomen: ik heb nogal moeten práten om voor Führers boodschap in Nederland een drukpers te vinden. En dat praten is doorgegaan tot in het prachtboek dat Uitgeverij Skandalon gemaakt heeft. Sorry daarvoor, – in een volgend leven zal ik bescheidener zijn, en nu reeds klom ik niet in de pen. Maar terwijl ik zweeg kroop in mij het gevoel op dat collega Wahl míj wel terecht bestrafte, maar in al zijn lovende woorden Christian Führer geen recht deed. Daarvoor wil ik nu mijn mond opendoen.

            “Hij geloofde (…) in wonderen van God”, schrijft Wahl. Zo is dat. Door de gebeurtenissen van oktober 1989 is in Führer het geloof levend geworden dat de hemelse Vader en de “geest van Jezus” zoals hij graag zei ook nu nog wonderen kunnen bewerken zoals we ze uit de Bijbel kennen. En de revolutie van 1989 zag hij als zo’n wonder, ondanks alles wat er te melden is over de goede werken van de West-Duitse TV, Michael Gorbatsjov, het DDR-Kirchenamt, de vredesgroepen en kerkelijke gemeenten (Laten we daarbij de positieve stuwkracht van de verrottende economie niet vergeten, en de vergrijzing van de socialistische leiding). Desondanks spreken ook niet-gelovigen onbekommerd over ‘Das Wunder von Leipzig’, zoals een documentaire is gaan heten. In heel Leipzig hebben posters gehangen van de ‘Leipziger Freiheit’ waarop Führer ons trouwhartig aankijkt en zegt: “Es war ein Ereignis biblischen Ausmasses, und wir sind dabei gewesen!” De tweede helft is in Duitsland de titel van zijn memoires geworden, en wil zoveel zeggen als: wat wij hebben beleefd is een gebeuren van Bijbels formaat! Achteraf vind ik dat de Nederlandse titel niet had moeten zijn ‘Geloof laat een Muur vallen’, maar ‘God laat een Muur vallen’. Ik weet nog – mea culpa– dat ik beducht was dat ‘God heeft…’ het boek onverkoopbaar zou maken (“die freaks denken dat God erachter zat”). Maar ik had meer durf en vertrouwen moeten hebben, want Führer bedoelde echt God en Jezus aan het werk. Ik vind het curieus dat Wahl dit “een sterk persoonlijk ingekleurde visie van een bevlogen en moedige dominee” noemt, die je “voor lief” moet nemen om de memoires als een rijk document te waarderen met veel inkijkjes etc. Moet ik begrijpen dat bevlogen en moedige dominees niet horen te denken dat God soms werkt in het wereldgebeuren? Okay, zeg dat dan, maar juist dat is uiteindelijk wel de boodschap van Christian Führer geworden, als zodanig ook erkend en weergegeven door de atheïstische chroniqueur Erich Loest in zijn roman ‘Nikolaikirche’. Misschien heb ik niet zo’n oog voor hart en ziel van mensen, maar in zijn boek, zijn preken en toespraken heb ik Führer leren kennen als een verbaasd en dankbaar mens, verbaasd over God en God dankbaar en volstrekt niet “trots” zoals Wahl drie maal achtereen schrijft (p. 23 onderaan). Een “zeker narcisme” en een “ongebroken zelfvertrouwen” naast het rotsvaste Jezusgeloof als geheim van zijn moed? Alweer: ik wist niet dat hij dat in zich had! En je moet maar durven om hem “in zijn zelfverliefdheid irritant” te noemen. Vanwaar de diagnose zelfverliefdheid? Heb ik bij het vertalen de signalen daarvan miskend? Hebben we het over hetzelfde boek? Is Wahls boodschap dat dominees en hun gemeentes hun gebeden verhoord kunnen krijgen als ze maar moedig en zelfverliefd zijn?

            De grootste kritiek op Führer die je in Leipzig kunt horen is “dat hij wel een beetje naïef was”. Dát kan ik begrijpen, en het lijkt me een hele eer als je om je opgelopen Godsvertrouwen een beetje naïef genoemd wordt. Maar wat erg als ze na je dood gaan zeggen dat niet God maar jouw zelfverliefdheid heeft meegeholpen aan een geweldloze revolutie, ook wel Wende genoemd.

Pieter Oussoren

Ds. P. Oussoren is emerituspredikant en bijbelvertaler.