Inleiding

Als vrucht van jarenlang onderwijs als hoogleraar dogmatiek in Utrecht publiceerde Jan Muis afgelopen maart zijn stevige en weloverwogen Onze Vader. Christelijk spreken over God. Na Wegen en kruispunten in de dogmatiek van Beker en Hasselaar (1978-1990) en Christelijke dogmatiek van Van den Brink en Van der Kooi (2012) is dit het derde leerboek met een barthiaans-geleerde auteur die eigen wegen gaat, zij het dat Muis zich beperkt tot de Godsleer. Opnieuw lijkt er sprake te zijn van een calvinistische correctie van Barth, waarmee het boek duidelijk ook staat in de traditie van de Nederlandse gereformeerde orthodoxie.

Muis is geen man van grote woorden, maar zijn hele vakmanschap staat of valt met de overtuiging dat er redelijk en overtuigend, en in die zin ook wetenschappelijk-inzichtelijk over God gesproken kan worden. Het christelijk geloof, hoe subjectief dit ook mag worden beleefd en vertaald, heeft een bepaalde inhoud die systematisch onderzocht kan worden, in een uitleg die (als het goed is) door zowel gelovigen als ongelovigen kan worden gevolgd. Publiekelijk en openbaar zo begrijpelijk mogelijk doordringen tot deze objectiviteit, lijkt voor Muis de eigenlijke opdracht van een dogmaticus te zijn. Dat hij deze concentratie op de waarheid van het christelijk geloof dan juist zoekt en vindt in de Godsleer, dus alleen veilig acht in de eeuwige God, terwijl zij tegelijk openstaat voor een ieders verstand, kenmerkt dit boek in alles. Het methodisch even heldere als aansprekende uitgangspunt, dat Jezus ons God doet kennen door ons – in heel gepreciseerde woorden! – het Onze Vader te laten bidden (en dus niet door zijn sterven en opstanding!), is de kennis-theoretische weg die hierbij past.

Het boek kent twee hoofddelen. In ‘Christelijk spreken’ onderzoekt Muis in ruime zin de voorwaarden naar een verantwoord spreken van God. Spreken over God is een antwoordend spreken, in een verlangen naar Hem dat Hij zelf in ons gewekt heeft. In ‘Over God’ stijgt Muis dan via de ‘namen’ uit het Onze Vader op naar God als de Verhevene, en worden liefde, heiligheid, rechtvaardigheid, macht en eeuwigheid als zijn kenmerken behandeld. Met als verrassend einde een hoofdstuk over het bestaan van God als de Levende, waarmee hij even aan Marquardt denken doet.

Dit boek verdient een breed commentaar. Vandaar dat u in dit nummer drie, en in het volgende twee reacties zult tegenkomen. (WtB)

Jan Muis, Onze Vader. Christelijk spreken over God. Boekencentrum 2016, € 32,50