(OP)STOPPERTJES

Tegenwoordig is alles ,,in het kader van”: in het kader van het Holland Festival, in het kader van bestek ’81 of in het kader van de zomeraktiviteiten binnen onze gemeente. In het kader van de nostalgie plaatsen wij hier twee unieke foto’s van Karl Barth uit de jaren dertig, de redaktie welwillend ter beschikking gesteld door ds Kloek te Soest.

Om precies te zijn, de foto’s zijn genomen in maart 1939. Barth sprak toen over „Die Souveränität des Wortes Gottes und die Entscheidung des Glaubens” in Utrecht, Leiden, Kampen, Groningen en Amsterdam.

,,De christelijke minister-president Colijn” – zo zei Barth – ,,liet mij door zijn politie in heel het land in de gaten houden”. Uiteindelijk hield Colijn Barth in Amsterdam staande om met hem „genoegelijk” een kopje koffie te drinken, maar daar voelde Barth niets voor.

De Nederlandse regering wilde dat de voordracht van Barth tevoren zou worden gecensureerd en dat hij zich zou onthouden van politieke uitspraken.

Het eerste wees Barth af met de woorden: ,,Als de nu nog vrije landen naar zulke methoden grijpen, dan hebben wij spoedig een Europa onder Hitler, en daartoe zou ik niet graag ook maar de kleinste bijdrage willen leveren”. Het tweede wees hij af door te zeggen:,, Waar theologisch wordt gesproken, daar wordt impliciet of expliciet altijd ook politiek gesproken”.

In een kwis zou gevraagd kunnen worden: ,,In welke stad zijn de foto’s genomen?”. Het goede antwoord zou dan zijn: ,,In Groningen”. Waarom Groningen? Dat kan men zien aan het schilderijtje met twee parende herten. Dat hing toen in Groningen. Men kan ook tot de conclusie komen dat het Groningen moet zijn, omdat prof. Haitjema op de foto staat en deze was toen hoogleraar aan de universiteit van deze stad.

Op de ene foto schijnt het alsof Barth de communistengroet brengt. De redaktie was unaniem van mening, dat hier de schijn bedriegt. Barth doet niet anders dan Haitje­ma vriendelijk maar ook met grote nadruk toespreken. Haitjema is een en al oor en houdt daarom zijn hand voor zijn mond.

Barth houdt wat tussen de vingers. De redaktie kan niet zeggen wat het is, althans niet met voldoende zekerheid. Een mens moet ook niet alles willen weten. Er moet wat te raden overblijven.

Op de andere foto zien wij een lachende Barth en Haitjema met slechts één vinger aan de mond en met een glimlach op de lippen. Haitjema draagt een ,,vadermoorder”, maar zijn das is keurig gestrikt. De das van Barth zakt af en zou dat blijven doen.

Zojuist is Barth gevraagd, waarom in Nederland zijn dikke boeken ijverig worden bestudeerd, maar zijn kleine geschriften nauwelijks worden geraadpleegd.

In de kleine geschriften ging Barth in op de politieke situatie van die dagen. Door deze vraag kreeg Barth de gelegenheid om in Nederland een aantal politieke uitspraken te doen. Dat deed hij met grote ernst, maar ook met veel humor.

Anorynus

(In de Waagschaal, nieuwe jaargang 8, nr. 10. 14 juli 1979)